21η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1967 & "ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ" (ΜΕΡΟΣ Β')
του Αντιστρατήγου ε.α. Χρήστου Μπολώση, Β' Αντιπροέδρου Δ.Σ. του ΕΠΟΚ
Είδαμε λοιπόν πώς η «αιμοσταγής χούντα» επέτρεψε την ελευθέρα τέλεση της κηδείας του Γ. Παπανδρέου, ενώ η πανίσχυρη δημοκρατία, περιδεής και τρεμάμενη, απαγόρευσε να κηδευθεί μία πρώην Βασίλισσα στη γη στην οποία ανήκε. Και μια και αναφερόμαστε στους Βασιλείς, κυκλοφόρησαν τότε, όπως και ακόμα κυκλοφορούν, διάφορες ηλιθιότητες που ανέφεραν ότι το δημοψήφισμα του Παπαδόπουλου ήταν νόθο, αφού έβγαλε υπέρ της Βασιλείας ποσοστό μόνο 21,57%. Εμείς απλώς να θυμίσουμε, ότι στο «γνήσιο» δημοψήφισμα της μεταπολιτεύσεως το 1974, υπέρ της Βασιλείας ψήφισαν 30,82%. Ε, η διαφορά δεν είναι και κολοσσιαία.
Όμως, κακά τα ψέματα, η αντίσταση εκείνη τη εποχή είχε φτάσει στα όρια του επικού. Υπήρξαν ήρωες που στις 3 η ώρα τα ξημερώματα έβαλαν βόμβα στο άγαλμα του Τρούμαν και σκότωσαν τον φρουρό αστυνομικό. Πώς λεγόταν; Ούτε που θυμάμαι. Φύσσας λεγόταν, Ζακ λεγόταν, Αλέξης λεγόταν; Θα σας γελάσω. Άλλωστε τι σημασία έχει; Κάνας φασίστας του κερατά θα ήταν. Ή μήπως κάνα φτωχόπαιδο που πάλευε για το μεροκάματο και τα καθάρματα τον σκοτωσαν;
Άλλοι ήρωες της αντίστασης, ζούσανε στο εξωτερικό και γράφανε τραγούδια ή κάναν διαδηλώσεις έξω από τις Ελληνικές πρεσβείες. Μερικοί μάζευαν και χρήματα για τον αγώνα από τους αφελείς ομογενείς. Ποτέ δεν μάθαμε τι έγιναν εκείνα τα χρήματα. Κάποιοι μίλησαν για οικόπεδα στον Καναδά, αλλά δεν βαριέσαι…
Από τον πολιτικό κόσμο, οι αντιστασιακοί είναι στρατιές ολόκληρες. Όλοι πολέμησαν, όλοι αντιστάθηκαν, όλοι βασανίστηκαν και τελικώς όλοι μας παραμύθιασαν. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις, όπως μία βουλευτίνα (έτσι τις λένε τώρα…), η οποία εργαζόταν στην τότε ΥΕΝΕΔ, στην οποία για να πας τότε έπρεπε να είσαι πιο δεξιός από τους Βορρίδη, Άδωνη και Θάνο Πλεύρη στα νιάτα τους. Η βουλευτίνα μας λοιπόν, είχε δηλώσει ότι ο Παπαδόπουλος δεν τολμούσε να την κουνήσει από την ΥΕΝΕΔ, διότι φοβόταν τον θείο της, που είχε διατελέσει Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και είχε αποστρατευθεί το… 1965. Δηλαδή ο τότε πανίσχυρος Παπαδόπουλος, φοβόταν έναν απόστρατο… Πώς το είπε κείνος ο Πιραντέλο; «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε». Βρε τι ακούς… «ΣΗΜΕΡΑ».
Κάποιοι άλλοι που έλεγαν τις ειδήσεις στην τηλεόραση, αργότερα αποκάλυψαν ότι τις έλεγαν με τέτοιο τρόπο, που πέρναγαν μηνύματα. Όλα να τα περάσετε παλικάρια, μόνο για ηλίθιους μη μας περνάτε.
Αλλά και η εκκλησία, πλην της περιόδου του Μακαριστού κυρού Χριστοδούλου, δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Και αυτή φοβισμένη δέχθηκε να αλλάξουν ύμνοι και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Έτσι το «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησαν της κληρονομίαν Σου. Νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος…» εκμοντερνίστηκε και εκδημοκρατίστηκε σε «……Νίκας τοις ευσεβέσι….. κατ΄ εναντίων δωρούμενος». Θα μπορούσε να γίνει «Νίκας τοις βουλευτέσει κατ’ ηλιθίων (ημών) δωρούμενος…». Και μη χειρότερα.
Μία από τις κορυφαίες αντιστασιακές πράξεις, σημειώθηκε 45 χρόνια μετά την μεταπολίτευση, στον Ι. Ναό Αγίας Σοφίας Ν. Ψυχικού. Έγραφα στις «Ριπές» της
Αντιστασιακοί προσπαθούν να… πνίξουν στα φιλιά τον Παττακό
«δημοκρατίας» στις 14 Μαΐου του 2019: «Στον Ι. Ναό Αγίας Σοφίας του Νέου Ψυχικού, υπήρχαν από πολλά χρόνια δύο καλαίσθητα ξυλόγλυπτα εικονοστάσια. Το ένα ήταν αφιέρωμα του Γεωργίου Παπαδοπούλου και το άλλο της συζύγου του κ. Δέσποινας Παπαδοπούλου, οι οποίοι υπήρξαν ενορίτες του συγκεκριμένου Ναού. Προχθές, με έφερε ο δρόμος μου από εκεί και μπήκα να ανάψω ένα κεράκι στην Χάρη Της. Τότε διαπίστωσα ότι τα δύο εικονοστάσια, είχαν εξαφανισθεί και στην θέση τους είχαν τοποθετηθεί δύο άλλα. Ρώτησα κάποιον αρμόδιο και μου απάντησε ότι μετεφέρθησαν στον… γυναικωνίτη. Δηλαδή ένα βήμα προ της αποθήκης. Χαιρετίζω την γενναία αντιστασιακή πράξη των αρμοδίων της Αγίας Σοφίας, μετά 45 χρόνια και εκ του ασφαλούς. Υπόψη ότι στα εικονοστάσια, ουδεμία ένδειξη της ιδιότητος του Παπαδόπουλου υπήρχε, παρά μόνο το όνομά του. Και άσε τον Απόστολο Παύλο να λέει: «…πάντες είς εστέ εν Χριστώ».
Δι ευχών των Αγίων Πατέρων ημών…
Εκεί όμως που έγινε το πραγματικό πανηγύρι ήταν στον χώρο των καλλιτεχνών που όλοι δήλωσαν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πίστη στην Επανάσταση. Υπήρξαν ελάχιστες εξαιρέσεις και αυτές όχι από ιδεολογία, αλλά γιατί δεν τους έδωσα κόκκαλο να γλείψουν, όπως σ’ εκείνη την Ολυμπιάδα Τραγουδιού, Άλλοι έσπευσαν να τσουγκρίσουν πασχαλινά αυγά με τους τότε κρατούντες. Μετά είπαν ότι το έκαναν για να σπάσουν το αυγό του Παπαδόπουλου και έτσι να πεθάνει από το μαράζι. Άλλοι τραγούδαγαν στις γιορτές της «χούντας». Μετά είπαν ότι τραγούδαγαν φάλτσα για να πονέσουν τα αυτιά του Παττακού. Τελικώς πόνεσαν τα δικά μου…
Προσωπικώς γνωρίζω σύγχρονα πρωτοκλασάτα αστέρια του καλλιτεχνικού κόσμου, που τότε δήλωναν στους ισχυρούς του καθεστώτος πίστη στη Επανάσταση, μπροστά μου. Φυσικά όλοι αυτοί με την μεταπολίτευση και εν μιά νυκτί, μετεπήδησαν, σεμνά και ταπεινά, στο δημοκρατικό στρατόπεδο.
Γενικώς οι καλλιτέχνες, έγραψαν σελίδες δόξης στον αντιδικτατορικό αγώνα.
Διαβάζουμε σε «αντιστασιακό» έντυπο, ένα κείμενο που αναφέρεται σε μια ζωγραφική έκθεση την εποχή της… σκλαβιάς: «Στο τέλος του καταλόγου υπήρχε μια φωτογραφία του τάδε (και αναφέρεται το όνομα ενός γνωστότατου ζωγράφου), ένα close up, όπου φαίνονται τα μουστάκια του και τα χέρια του, που κρατούν ένα κουτί σπίρτα και ανάβουν ένα. Πάνω στο κουτί δεν εικονίζονταν το σύμβολο της χούντας – το πουλί με τον φαντάρο – το οποίο είχε καθιερωθεί τότε, αλλά η πρότερη παράσταση, το ελάφι της Ρόδου. Έτσι ο τάδε και αμφισβητούσε ανοιχτά τη χούντα και της έβαζε φωτιά!».
Εκείνο που δεν αμφισβητήθηκε ποτέ είναι η αφέλεια του εντύπου… Μα είναι δυνατόν να λέγονται τέτοια γελοία πράγματα; Είναι !
Το 1972 και ενώ η «χούντα» βασάνιζε τον λαό κι η στυγνή λογοκρισία λογόκρινε ακόμη και την… «Φωνή του Κυρίου», ο αντιστασιακός σκηνοθέτης Τάκης Βουγιουκλάκης κατόρθωσε να γυρίσει την ταινία «Η Αλίκη δικτάτωρ», με σαφείς αιχμές κατά των Απριλιανών. Ξέρετε πώς κατάφερε να γλίστρησε μέσα από τα χέρια της λογοκρισίας; Διαβάστε, αυτά που διαβάσαμε κι΄ εμείς και απέκτησαν πρόβλημα τα αυτιά μας: «Η ταινία ‘’Η Αλίκη δικτάτωρ’’, το 1972 επέρασε τη λογοκρισία της χούντας, επειδή η κόρη ενός από τους συνταγματάρχες (σ.σ.: γιατί δεν μας λέει ποιος ήταν;) ήταν θαυμάστρια της Βουγιουκλάκη. Ξεχωριστό είναι το πέρασμα του Μάνου Κατράκη στην ταινία. Υποδύεται έναν περαστικό που συναντάει η Αλίκη όταν φτάνει στην Αθήνα, ο οποίος είναι ντυμένος σαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι δυο τους έχουν ένα σύντομο διάλογο που έμμεσα σχολιάζει την τότε κατάσταση στη χώρα. Ο Κατράκης φεύγοντας τραγουδάει το ‘’Πότε θα κάνει ξαστεριά’’, αφήνοντας υπαινιγμό για το πότε θα τελειώσει η χούντα».
Το… «ενημερωτικό» ρεπορτάζ δεν διευκρινίζει αν η κόρη «ενός από τους συνταγματάρχες» ήταν θαυμάστρια και του Κατράκη… Το ότι ο γνωστότατος συντάκτης του ρεπορτάζ, είναι θαυμαστής του ψέματος, λίγη σημασία έχει.
Υπάρχουν βέβαια και τα εντελώς γελοία, όπως επι παραδείγματι η ταινία του Θανάση Βέγγου «Θανάσης, ο πιο γρήγορος τρελός», που γυρίστηκε το 1973. Ξέρετε με πιο τίτλο προβλήθηκε μετά το 1974; Ιδού «Δικτάτωρ καλεί Θανάση» χωρίς μάλιστα να αλλάξουν τον τίτλο στην ταινία, στη οποία φαίνεται ο original!
Ο μέγας Γιώργος Ζαμπέτας, με τον λιτό και ντόμπρο τρόπο του, στο βιβλίο του «Και η βρόχα έπιπτε… στρέϊτ θρου», αφηγείται ένα χαριτωμένο όσο και χαρακτηριστικό περιστατικό. Απολαύστε το: «…Εγώ δεν είμαι με κανένα, είμαι με το εαυτό μου. Εγώ τον αράπη μου μαύρο τον έφτιαξα, και μαύρονε θα τον ψοφήσω. Ούτε τον κοκκίνησα, ούτε τον πρασίνισα, ούτε τον έβαψα μπλέ. Μαύρος μού ήτανε πάντα και μια ζωή έτσι θα τον έχω. Δεν τον αλλάζω τον αραπάκο μου με τίποτα ρε, πάρτε το είδηση.
Βγάλανε εκείνη την αποχή και κάτι τέτοια τραγούδια «Θα πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν» και τα σχετικά. Ήτανε ελαφρά τραγουδάκια, σουξέ της εποχής και ξαφνικά με τη μεταπολίτευση βρέθηκε ο κάθε τέτοιος Μαρκόπουλος, να λέει πως έκανε αντίσταση με αυτά τα τραγούδια, κι’ εννοούσε άλλα, απ’ αυτά που έλεγαν τα λόγια, για τη λογοκρισία!
Το κάθε τραγούδι χτυπάει πάντα έναν συγκεκριμένο στόχο, εννοεί αυτό που λέει ξεκάθαρα. Μας λένε μετά οι ίδιοι ή οι σχολιαστές κι’ οι κριτικοί, πως είναι αλληγορικά κι’ ο ποιητής άλλα υπονοεί. Μπούρδες είναι αυτά, μπορεί να μας αρέσει να λένε οι ειδικοί καλά λόγια για τα έργα μας, αλλά μη φτάνουμε και σ’ αυτό το σημείο, πως άλλα γράφουμε κι’ άλλα εννοούμε. Προς Θεού!
Το 1968 έστειλε ο Παπαδόπουλος πρόσκληση σ’ όλους εμάς του καλλιτεχνικού στερεώματος, να πάρουμε μέρος στο Καλλιμάρμαρο, για την επέτειο της 21ης Απριλίου. Όποιος δεν ήτανε να έρθει, να ειδοποιήσει εγκαίρως κι’ όποιος θα πήγαινε, είναι καλεσμένος τη τάδε μέρα στο Χίλτον που θα γίνει η πρες κόνφερανς.
Πάμε στο Χίλτον, είμαστε μαζεμένοι διάφοροι. Οικονομίδης, Νίκυ Γιάκοβλεφ, Μαίρη Λω, Κατσαρός, Βουγιουκλάκη, Παπαμιχαήλ, Μοσχολιού και βέβαια Καρέζη, Καζάκος και λοιποί κομμουνιστές.
Αρχινάει ένας συνταγματάρχης και πλέκει το εγκώμιο των καλλιτεχνών. Εσείς που είσαστε η αφρόκρεμα, τα υψηλά ιδανικά της πατρίδας και τέτοια. Πετάγεται ο Γιάκοβλεφ και λέει, εμείς, στρατηγέ μου, είμαστε αυτοί που ζούμε σε μια υπόγα και θα πεθάνουμε σε υπόγα, αυτά τα λόγια ταιριάζουν σε σας, εσείς είσαστε η αφρόκρεμα της πατρίδας, οι ήρωες, που σας κάνουνε κι’ αγάλματα. Εγώ σε μια γωνιά έχω πεθάνει απ’ τα γέλια και συμπληρώνω διάφορα και γίνεται κει μέσα μια πλάκα κι’ ένα γέλιο φοβερό. Επεμβαίνει και καλμάρει τη συζήτηση ο Οικονομίδης και κύλησαν όλα εντάξει.
Πάμε λοιπόν στο Καλλιμάρμαρο, πάτα με να σε πατώ γινότανε. Πίσω μας αναβοσβήνει το ‘’Ζήτω η 21η Απριλίου’’ και μπουκάρει ο Παπαδόπουλος. Να κι’ η Σοφία η Βέμπο, να κι’ η Καρέζη, να κι’ ο Καζάκος! Όλοι τους παίρνουνε μέρος, κι’ οι αντιστασιακοί! Το πάλκο είναι στο πέταλο ακριβώς. Προχωράμε προς το πάλκο μαζί με τον Ηλιόπουλο κι’ ο Ντίνος με ρωτάει: ‘’Ρε Ζαμπέτα, τι θα πούμε στους άλλους τώρα που ήρθαμε κι’ εκτεθήκαμε εδώ;’’. Γελάω και του λέω: ‘’Ρε μη σε νοιάζει, τα ίδια που θα τους πούνε κι’ όλοι όσοι μαζευτήκανε εδώ μέσα, όλοι αυτοί που κάνουνε τους αντιστασιακούς’’. Ανεβαίνω πάνω μαζί με την Μανταλένα και το σάρωσα το Καλλιμάρμαρο. Χαμός έγινε.
Όλα καλά κι’ όλα ωραία, αλλά δεν μ’ άρεσε όταν ανέβηκε η μεγάλη ντίβα η Βέμπο κι’ άρχισε να φωνάζει το ‘’Παιδιά της Ελλάδος παιδιά’’, αφιερωμένο στα παιδιά της επανάστασης. Καλά όλα, αλλά αυτό το τραγούδι το είχαμε συνδέσει όλοι αυτοί που ζήσαμε την Κατοχή με τους αγώνες και την επιβίωσή μας κι’ όχι με την Επανάσταση του Παπαδόπουλου. Δεν μ’ άρεσε καθόλου και στενοχωρήθηκα γι’ αυτό.
Έρχεται μετά στα πράματα, 1974, ο Καραμανλής και μας ξανακαλάνε πάλι όλους, αυτοί τώρα. Τα ίδια, στο καλλιμάρμαρο ξανά. Μαζευόμαστε ξανά. Οι ίδιοι… Τώρα είναι στην επικαιρότητα ο Κοινούσης με ‘’Τα παιδιά τα παιδιά τα φιλαράκια τα καλά’’.
Αλλά ξαφνικά ανεβαίνει η Βέμπο με το σεγκούνι της κι΄ ανακράζει τώρα: ‘’Παιδιά του Πολυτεχνείου παιδιά’’.
Με έπιασε ένας κρύος ιδρώτας και σκέφτηκα ρε τι κάνουμε; Αν υπήρχε Θεός έπρεπε να ρίξει φωτιά να μας κάψει! Όλους! Ιησού Χριστέ, έλεγα από μέσα μου, όλοι πρέπει να περάσουνε δίκη, αν δικάσεις μόνον εμένα δεν κάνει, μόνος θα πάω στράφι.
Με βρίζουνε εμένα και με λένε δεξιό, χουντικό, βασιλικό κι’ όπως θέλουνε. Ρε εγώ δεν είπα ποτέ τα τραγούδια μου όπως εξυπηρετούν τους άλλους;…»
Ζαμπέτας έφα και τα σκυλιά δεμένα…
Νέα μορφή αντιστάσεως. Αυτή του θερμοσίφωνα….
(συνεχίζεται)
Υ.Γ.: Ο φίλος μου Αργύρης, με αφορμή το 1ο Μέρος της σειράς «21η Απριλίου 1967 και αντίσταση», μου έστειλε την παρακάτω νόστιμη δική του εμπειρία, σχετικώς με την κηδεία της Βασιλίσσης Φρειδερίκης. Απολαύστε την:
Η είδηση του θανάτου της πρώην βασίλισσας των Ελλήνων Φρειδερίκης με βρήκε στις ΗΠΑ, εκπαιδευόμενο στο Fort Benning.
Συγκεκριμένα η Eva Aiken, διαχειρίστρια των διαμερισμάτων “Ηolly Ηills” όπου έμενα με την οικογένειά μου κατά την εκεί δεκάμηνη παραμονή μου, πέρασε ένα πρωί στις αρχές του Φλεβάρη του 1981 για να μου πει το νέο που πληροφορήθηκε από την τηλεόραση, και να μου σχολιάσει παράλληλα και την ανεξήγητη για αυτήν απόφαση των ελληνικών αρχών να μην επιτρέψουν δημόσια τέλεση κηδείας και ταφής της πρώην βασίλισσας.
Η Εva, όχι μόνο επειδή ήταν γερμανικής καταγωγής, όπως και η Φρειδερίκη, αλλά απλά επειδή έβλεπε το θέμα ενδιαφέρον τόσο από κοινωνικής όσο και από θεσμικής πλευράς για κάτι το οποίο δικαιούτο η πρώην βασιλική οικογένεια, μια και όλα τα μέλη διατηρούσαν την Ελληνική ιθαγένεια.
Μάλλον από περιέργεια αλλά και για να βεβαιωθεί ότι οι σκέψεις της ήταν σωστές, μου ζήτησε και τη δική μου άποψη, με όλο το θάρρος που είχε μαζί μας, επειδή είχαμε αποκτήσει στενές φιλικές σχέσεις.
Τώρα τι να της έλεγα; Ότι διαφωνούσα μαζί της και ότι σωστά αποφάσισαν οι ελληνικές αρχές, (επειδή πίστευαν πως η δημόσια τέλεση κηδείας και ταφής θα ήταν σε αντίθεση με την κοινή γνώμη), ή ότι συμφωνούσα κι εγώ μαζί της (πως ήταν δηλαδή και για μένα ανεξήγητη η θέση των ελληνικών αρχών πάνω στο θέμα);
Το να διαφωνήσω μαζί της, ούτε περνούσε από το μυαλό μου. Θα ήταν αντίθετο με την προσωπική μου άποψη. Βεβαίως και συμφωνούσα μαζί της!
Ποιος όμως θα με διαβεβαίωνε (σε περίπτωση που της το έλεγα, πως συμφωνούσα δηλαδή κι εγώ μαζι της), ότι η Εva, σε μία συζήτηση που ενδεχομένως θα είχε με άτομα του κύκλου της, δεν θα πρόβαλε και τη σύμφωνη με αυτήν γνώμη μου, και ότι από στόμα σε στόμα, δεν θα έφτανε αυτό στα αυτιά των προϊσταμένων μου αρχών ;
Μικρός είναι ο κόσμος. Και δεν θα ήταν απίθανο να το μάθει κάποιος “θερμοκεφαλος” από τους εκάστοτε «Ηρακλειδές της δημοκρατίας» δήθεν υπεύθυνος για την εκάστοτε γραμμή που έπρεπε να τηρούν άτομα που οπωσδήποτε ήταν υποχρεωμένα να υποστηρίζουν τις ελληνικές επίσημες αποφάσεις! Και πως μετά από μια “έρευνα”, με συνοπτικές διαδικασίες, δεν θα έφθανε στα χέρια μου ένα telex της περίπου μορφής : “Ταγματάρχη Αργύριε Τάδε, δεν μας τα λες καλά! Διακόπτεται η εκπαίδευση και τίθεται σε ισχύ ή διαδικασία για άμεσο επαναπατρισμό σου” ! Τέτοια δημοκρατικά.
Όλα αυτά πέρασαν από το μυαλό μου σαν αστραπή, και το ίδιο σαν αστραπή μου ήρθε και η απάντηση που έδωσα στην Εva: «Πάμε, my dear, να παίξουμε μία παρτίδα τέννις, σήμερα που έχει ωραία λιακάδα»!!!